Handlowa dotrwała do 1939 r. Jak pisze Jadwiga Dobrzyńska niemal cała zabudowa spłonęła 19 września. Już od kilku dni okolicznych miejscowości broniła Nowogródzka Brygada Kawalerii płk. Kazimierza Żelisławskiego. W tym czasie żołnierze zgrupowania płk. Władysława Kalińskiego przeprawili się wpław przez Wisłę pod Ryczywołem. Pozostawili przy tym ciężki sprzęt na lewym brzegu rzeki. 16 września zagrożeni przez 1. dywizję piechoty korpusu "Wodrig" podjęli marsz na północ. 19 września oddziały Kalińskiego dotarły do Falenicy. Tu umocniły się w zachodniej części miejscowości.

Jak czytamy w książce "Obrona Warszawy i Modlina 1939" Ludwika Głowackiego, atak 1. niemieckiej dywizji piechoty zaczął się 19 września o godz. 10 z trzech stron. Wszystkie ataki niemieckie załamały się. Walka trwała aż do zapadnięcia zmroku. Znaczna część Falenicy, w tym mnóstwo drewnianych domów przy Handlowej, spłonęła. Ostatecznie resztki polskich jednostek z ogromnymi stratami przebiły się grupami do Warszawy. W czasie okupacji fragment zniszczonej ulicy znalazł się w obrębie getta, które Niemcy utworzyli 31 października 1940 r. Jedna z bram stała w poprzek Handlowej, tuż koło domu pod nr. 3. Getto to zlikwidowane zostało 20 sierpnia 1942 r. Jak podaje Jadwiga Dobrzyńska, przeszło przez nie ok. 7,5 tys. ludzi. 1,5 tys. zmarło z głodu i chorób. Część Niemców i towarzyszący im szaulisi rozstrzelali na miejscu. Resztę wywieźli pociągami do Treblinki i tam wymordowali. Tylko nielicznym udało się uciec i ukryć.


Dziś z dawnej Handlowej nic już prawie nie przetrwało. Nawet nazwa zmieniona została po 1952 r., kiedy miejscowość przyłączono do Warszawy. Drewniane domy, które jakimś cudem przetrwały wojnę, po jej zakończeniu zdewastowano. Te, które nie spłonęły, rozebrano. Ostatni pożydowski dom przy Walcowniczej 3 zburzono po 1997 r. na podstawie decyzji gminy Wawer. Ponoć ostatnim właścicielem budynku był mleczarz - niejaki Sztajnberg lub Steinberg, któremu udało się przeżyć wojnę i wyemigrował do Palestyny. Przeciwko rozbiórce protestowali działacze Zespołu Opiekunów Kulturowego Dziedzictwa Warszawy. Niestety, bezskutecznie.
Na terenie dzisiejszej Falenicy znaleziono ślady życia już w okresie prehistorycznym. Jednak wieś o nazwie Falenica, położona nad Wisłą, powstała dopiero w średniowieczu. Istnieją pisemne przekazy o niej, pochodzące z 1405r. (W pobliskim Miedzeszynie istniała wtedy przeprawa przez Wisłę). Do wieku XIX, Falenica przechodziła różne koleje losu. Zmieniali się jej właściciele, była zalewana przez Wisłę, grabiona i niszczona w czasie działań wojennych.

Początkowo mieszkali tu kmiecie - ludzie wolni, nie mający jednak własnej ziemi, płacący za jej użytkowanie właścicielowi. Potem pojawili się chłopi pańszczyźniani. W XIX wieku pańszczyzna została zamieniona na czynsz. Następnie chłopów uwłaszczono. W tym okresie folwark Falenica znacznie podupadł, a we wsi znajdowało się jedynie 6 krytych słomą chat, w których mieszkało 67 osób. Właściciel dóbr- Wilczyński- nie mogąc spłacić ciążących długów postanowił je sprzedać zanim zostaną zlicytowane.

W 1888r. dobra falenickie kupił Jakub Karol Hanneman. Okoliczności sprzyjały nowemu właścicielowi.
Rok wcześniej wybudowano kolej Nadwiślańską (Mława- Kowel), która świetnie skomunikowała Falenicę z Warszawą i terenami położonymi na południe od niej.

A w 1892r w lesie po obu stronach torów kolejowych wybuchł pożar. Hanneman postanowił wykorzystać szansę i na pozbawionym drzew pogorzelisku rozpoczął parcelację- podział na duże działki przeznaczone pod zabudowę. Właściciel dóbr zaplanował na tym terenie zrealizowanie, modnego wówczas, letniska.



Początkowo działki kupowali rosyjscy urzędnicy i wojskowi pracujący w Warszawie. Na dużych parcelach o powierzchni 3000m2 budowano drewniane domy o bardzo charakterystycznej formie i zdobieniu (niektóre zachowały się do dzisiaj). Ten styl określany mianem otwocko- karczewskiego lub potocznie "świdermajer" sprawił, że architektura Falenicy, podobnie, jak pobliskich miejscowości, zyskała niepowtarzalny klimat.

Powstały w 1897r przystanek kolejowy i budka dróżnika dały zaczątek przyszłej stacji kolejowej Falenica. Miejscowość nazwano Wille Falenickie.

W 1905r. osiedliła się w Falenicy gmina żydowska. Liczba Żydów szybko rosła i oni właśnie budowali najwięcej domów z przeznaczeniem na letni wynajem.

Od 1913r Falenica została skomunikowana z Warszawą, a potem i Karczewem linią kolejki wąskotorowej. 1914 wybuch I wojny światowej zahamował ruch budowlany. W 1915r. Rosjanie opuścili Falenicę pozostawiając swoje domy.

Od 1919r. Falenica przeżywała burzliwy rozwój. Miejscowości położone wzdłuż linii Kolei Nadwiślańskiej mające charakter uzdrowiskowy i handlowy określano, i określa się dzisiaj, mianem Pasma Otwockiego.

W 1921 r. w Falenicy było 459 domów (w tym 227 letnich) i 1761 mieszkańców. Pożar we wschodniej części miejscowości w 1929r. zniszczył dawną zwartą, drewnianą zabudowę ulicy Handlowej (obecnie Walcowniczej).

W 1933r. wybudowano tzw. Linię Średnicową- układ komunikacji kolejowej znany nam dzisiaj, łączący Falenicę z terenami położonymi na południe i północ od niej. Zrealizowano liczne przystanki kolejowe umożliwiające dogodne skomunikowanie osiedli Pasma Otwockiego i leżących poza nim.
W okresie II Wojny Światowej, pod Falenicą toczyła się bitwa wojsk polskich i niemieckich. Wobec przeważających sił niemieckich, Polacy ją przegrali.

Niemieccy okupanci postanowili zgrupować w jednym miejscu ludność pochodzenia żydowskiego. Dnia 31. X. 1941r. utworzyli getto w Falenicy. Panowały tam straszne warunki. Ludzie byli głodni i wycieńczeni. 20.VIII 1942r.nastąpiła likwidacja getta i zagłada ludności żydowskiej.

Po wojnie, w Falenicy pozostało niewielu rdzennych mieszkańców. Do opuszczonych domów wprowadzali się często mieszkańcy Warszawy pozbawieni swoich budynków. Dawne wille i letniaki stały się własnością komunalną i zaczęły niszczeć.

W 1947r. powstało Towarzystwo Budowy Osiedli Podmiejskich. Jego działalności zawdzięczamy istnienie zabudowy szeregowej we wschodniej części osiedla, powstanie osiedla "Zaporoże" i zespołów zabudowy jednorodzinnej wolnostojącej na północ od ul. Frenkla i Kłodzkiej

W 1952r. włączono Falenicę do Warszawy. Weszła ona w skład dzielnicy Praga Południe, potem stała się samodzielną Gminą Wawer, by znowu stać się dzielnicą Warszawy i do dziś funkcjonować jako Dzielnica Wawer Miasta Stołecznego Warszawy.





Dalej